Co powoduje zakwasy?

Powysiłkowe bóle mięśniowe mogą być uciążliwym towarzyszem regularnej aktywności fizycznej. Pojawiają się zazwyczaj z opóźnieniem około 12-24 godzin po intensywnym wysiłku fizycznym, skąd pochodzi pełna nazwa zjawiska – opóźniona bolesność mięśniowa, czyli DOMS (z ang. Delayed Onset Muscle Soreness).

Jak powstają DOMSy?

DOMSy są potocznie zwane zakwasami, z samym kwasem mlekowym prawdopodobnie nie mają wiele wspólnego, gdyż organizm rozkłada go dość szybko po zakończonej aktywności fizycznej. Dobę później, gdy pojawiają się pierwsze bolesności, nie ma już po nim śladu. Co więcej, DOMSy mogą wystąpić także w konsekwencji wysiłków, w których kwas mlekowy się nie gromadzi np. podczas długotrwałych wysiłków tlenowych. Według licznych badań w tym temacie, DOMSy są najczęściej następstwem wysiłków ekscentrycznych, gdzie struktury mięśniowe są najbardziej narażone na mikrourazy jak: zbiegi z górki, ćwiczenia plyometryczne, wykroki, opuszczanie się z drążka lub aktywności niestandardowej np. dużo większe niż zwykle dystanse biegowe, praca z wolnym ciężarem itp.

Wystosowano kilka hipotez mechanizmu powstawania zjawiska. Pierwszą próbę wyjaśnienia tematu przypisuje się Theodorowi Houghowi, który w 1902 roku łączył bolesność z pęknięciami mięśni (Hough, 1902). Późniejsze prace badawcze opisywały temat bardziej dokładnie sugerując, że ból jest wynikiem mikrourazów mięśni, po którym następuje stan zapalny. Natomiast Wilke z zespołem swoją teorię oparli o uszkodzenie tkanki łącznej – struktur kolagenowych, wypływem enzymów wewnątrzmięśniowych oraz stanów zapalnych (Wilke & Behringer, 2021). Podczas gdy większość z teorii skupiła się na tkance mięśniowej lub łącznej, Sonkodi wraz z kolegami wyszli z koncepcją, według której DOMS jest wynikiem uszkodzenia wrzeciona nerwowo-mięśniowego – receptora czucia głębokiego, na skutek ucisku oraz rozciągania okalających go włókien mięśniowych (Sonkodi et al., 2020).

Same odczucie bolesności jest najprawdopodobniej wynikiem stanów zapalnych o podłożu immunologicznym oraz jego oddziaływania na wielu płaszczyznach., co wpisuje się w każdą z wymienionych koncepcji.

Podsumowanie

DOMSy występują przeważnie w konsekwencji ćwiczeń ekscentrycznych lub niesterydowego wysiłku, do którego nie przywykliśmy. Pojawiają się przeważnie 24 godziny po ukończonej sesji treningowej i mogą dokuczać przez kolejnych kilka dni. Do dnia dzisiejszego powstało wiele teorii próbujących wytłumaczyć przyczynę bolesności oraz jej opóźnienia. Najprawomocniej DOMSy są wielowymiarym zjawiskiem, na który mogą składać się mikrourazy tkanki mięśniowej, łącznej oraz receptorowej (wrzecion nerwowo-mięśniowych). DOMSy mogą pełnić funkcję zabezpieczającą w przypadku powtarzających się skurczów ekscentrycznych, gdyż ustępuje po regeneracji mikrouszkodzeń zakończeń nerwowo-czuciowych i neuronów ruchowych wrzeciona mięśniowego.

Bibliografia:

Hough, T. (1902). ERGOGRAPHIC STUDIES IN MUSCULAR SORENESS. Https://Doi.Org/10.1152/Ajplegacy.1902.7.1.76, 7(1), 76–92. https://doi.org/10.1152/AJPLEGACY.1902.7.1.76

Sonkodi, B., Berkes, I., & Koltai, E. (2020). Have We Looked in the Wrong Direction for More Than 100 Years? Delayed Onset Muscle Soreness Is, in Fact, Neural Microdamage Rather Than Muscle Damage. Antioxidants, 9(3), 212. https://doi.org/10.3390/antiox9030212

Wilke, J., & Behringer, M. (2021). Is “Delayed Onset Muscle Soreness” a False Friend? The Potential Implication of the Fascial Connective Tissue in Post-Exercise Discomfort. International Journal of Molecular Sciences 2021, Vol. 22, Page 9482, 22(17), 9482. https://doi.org/10.3390/IJMS22179482