Kreatyna w leczeniu urazów mózgu

Sport jest nieodłącznym elementem naszego życia, przynoszącym radość, zdrowie i ducha rywalizacji. Jednak za ekscytacją i sukcesami kryją się także ryzyka, a jednym z najbardziej poważnych jest uraz mózgu, znany również jako TBI (Traumatic Brain Injury). W świecie sportu, gdzie każda sekunda i każdy ruch mają znaczenie, urazy głowy mogą mieć dalekosiężne i nierzadko tragiczne konsekwencje.

Urazy mózgu w sporcie to złożony problem, który dotyka zarówno amatorów, jak i profesjonalistów. Od piłki nożnej po narciarstwo, od boksu po kolarstwo – nie ma dyscypliny, która jest wolna od tego ryzyka. W ciągu ostatnich lat świadomość dotycząca TBI znacząco wzrosła, ale nadal jest wiele do zrobienia w kwestii prewencji i leczenia.

Kreatyna może pomóc

Jedną z rzekomych interwencji terapeutycznych w leczeniu TBI jest suplementacja kreatyną (Forbes et al., 2022). Wynika to z faktu, że fizjologia mózgu po urazie ulega zmianom w obrębie zaburzeń przepływu krwi, dostarczaniu energii mózgowej oraz zmniejszenia stężenia kreatyny. Uważa się, że podniesienie tego stężenia, poprzez egzogenną suplementacje, może mieć działanie protekcyjne a także przyśpieszać powrót do zdrowia po przebytym urazie (Forbes et al., 2022, Ainsley Dean et al., 2017).

Obiecujących dowodów na skuteczność suplementacji dostarczyły badania na modelach zwierzęcych (Sullivan et al., 1999). Na przykład u myszy, które przyjęły kreatynę (3 mg/g/dzień) przez 3 lub 5 dni przed kontrolowanym urazem głowy, zaobserwowano zmniejszenie uszkodzenia kory korowej odpowiednio o 21% i 36% w porównaniu z placebo. Sullivan wraz z zespołem podali, że kreatyna w diecie przez 1 miesiąc po indukowaniu TBI złagodziła uszkodzenia kory mózgowej o 36% u myszy i 50% u szczurów. 

W badaniach z udziałem dzieci i młodzieży (n = 39: 1 –18 lat) z TBI wykazano, że suplementacja kreatyną (0,4 g kreatyny/kg/dzień) przez 6 miesięcy miała kilka pozytywnych skutków (Sakellaris et al., 2006). W szczególności kreatyna skracała czas trwania amnezji pourazowej, czas intubacji i pobyt na oddziale intensywnej terapii neurofizyczne i poznawcze (zmniejszała niepełnosprawność, przyśpieszała powrót do zdrowia, poprawiała komunikację, lokomocję, zachowanie, nastrój). Ponadto kreatyna łagodził pourazowe zawroty oraz bóle głowy, zmęczenie, dyzartrię i problemy językowe ze zrozumieniem (Sakellaris et al., 2008). 

Mechanizm działania kreatyny

Neuroprotekcyjne działanie kreatyny przeciwko urazom niedokrwiennym i oksydacyjnym wydaje się wynikać z energetycznych właściwości kreatyny. Związek ten potrafi podtrzymywać energię przez jakiś czas, podczas gorszego ukrwienia, działając jako bufor energetyczny.

Podtrzymując potencjał komórkowy kreatyna zmniejsza też wytwarzanie wolnych rodników. Co więcej, wstrząs mózgu wpływa na glutaminianu, który może aktywować szereg reakcji zwiększających stężenie wapnia w komórkach (Ca2+), a w konsekwencji uszkodzenie, dysfunkcję oraz śmierć neuronów (Forbes et al., 2022).

Podsumowanie

Urazy mózgu, znane jako TBI (Traumatic Brain Injury), stanowią poważne zagrożenie w sporcie, dotykające zarówno amatorów, jak i profesjonalistów. Ostatnie badania naukowe skupiają się na potencjalnych korzyściach płynących z suplementacji kreatyną w leczeniu TBI. Kreatyna, znana ze swoich właściwości neuroprotekcyjnych, może pomagać w ochronie mózgu przed uszkodzeniami niedokrwiennymi i oksydacyjnymi, a także wspomagać szybszy powrót do zdrowia po urazach. Badania na zwierzętach i ludziach, w tym dzieciach i młodzieży, wykazały obiecujące wyniki, takie jak zmniejszenie uszkodzeń mózgu, skrócenie czasu amnezji, i poprawę funkcji poznawczych. Suplementacja kreatyną może stanowić cenne wsparcie dla sportowców w kontekście zapobiegania i leczenia urazów mózgowych. 

Bibliografia

Ainsley Dean, P. J., Arikan, G., Opitz, B., & Sterr, A. (2017). Potential for use of creatine supplementation following mild traumatic brain injury. Concussion (London, England), 2(2), CNC34. https://doi.org/10.2217/CNC-2016-0016

Forbes, S. C., Cordingley, D. M., Cornish, S. M., Gualano, B., Roschel, H., Ostojic, S. M., Rawson, E. S., Roy, B. D., Prokopidis, K., Giannos, P., & Candow, D. G. (2022). Effects of Creatine Supplementation on Brain Function and Health. Nutrients, 14(5). https://doi.org/10.3390/NU14050921

Sakellaris, G., Kotsiou, M., Tamiolaki, M., Kalostos, G., Tsapaki, E., Spanaki, M., Spilioti, M., Charissis, G., & Evangeliou, A. (2006). Prevention of complications related to traumatic brain injury in children and adolescents with creatine administration: an open label randomized pilot study. The Journal of Trauma, 61(2), 322–329. https://doi.org/10.1097/01.TA.0000230269.46108.D5

Sakellaris, G., Nasis, G., Kotsiou, M., Tamiolaki, M., Charissis, G., & Evangeliou, A. (2008). Prevention of traumatic headache, dizziness and fatigue with creatine administration. A pilot study. Acta Pædiatrica, 97(1), 31–34. https://doi.org/10.1111/J.1651-2227.2007.00529.X

Sullivan, P. G., Thompson, M. B., & Scheff, S. W. (1999). Cyclosporin A attenuates acute mitochondrial dysfunction following traumatic brain injury. Experimental Neurology, 160(1), 226–234. https://doi.org/10.1006/exnr.1999.7197