Aktywny otyły kontra szczupły niećwiczący

Otyłość w kontekście nowych danych

Osoby z nadwagą oraz otyłością, ale ze sprawnym układem sercowo naczyniowym oraz oddechowym (FIT) są nawet 2,5 razy mniej narażone na wcześniejszy zgon, niż osoby szczupłe, ale nieaktywne fizycznie (UNFIT). Taka oto konkluzja płynie z badania opublikowanego w iScience przez zespół naukowców z Arizona State University (Gaesser & Angadi, 2021). Wyniki pracy naukowców mogą dziwić, gdyż są sprzeczne z powszechnym przekazem na temat wpływu nadwagi na zdrowie i długość życia człowieka. Z drugiej strony są bardzo ważne z perspektywy budowania wytycznych, mogących zmniejszyć konsekwencje galopującej od kilku dekad pandemii otyłości i chorób metabolicznych z nią związanych.

Jednakże, aby móc w pełni świadomie podjąć dyskusję na temat jej wyników, należy rozebrać ją na czynniki i budować kontekst.

W badaniu dr Gaessera i dr Angadi podjęli się próby korelacji wskaźnika BMI z różnymi czynnikami wcześniejszego zgonu i na tej podstawie wyciągnięcia pouczających wniosków. W przeciwieństwie do swoich poprzedników, publikujących dziesiątki badań na temat powiązania nadwagi oraz otyłości z ryzykiem wcześniejszego zgonu, naukowcy wzięli pod uwagę szereg innych, bardzo istotnych, czynników.

Czym jest BMI?

W skrócie - BMI jest wskaźnikiem, który pomaga w ocenie prawidłowej masy ciała. Oblicza się go, dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez kwadrat wzrostu liczony w metrach.

Pomimo przydatności wskaźnika BMI w badaniach epidemiologicznych, posiada on szereg wad, które niejednokrotnie wykluczają go z użycia w stosunku do indywidualnych osób lub niektórych grup. Dla przykładu – BMI nie odróżnia masy mięśniowej od tłuszczowej, co mylnie może kwalifikować umięśnionych sportowców do grupy osób narażonych na liczne dolegliwości zdrowotne związane z otyłością.

Innym przykładem może być rozłożenie tkanki tłuszczowej, podyktowane genetyką. Dla przykładu – duża ilość tłuszczu wisceralnego (trzewnego), znacząco podniesie ryzyko chorób metabolicznych, w przeciwieństwie do podobnej ilości, ale odłożonej w okolicach pośladków, ud czy ramion.

Przykładów dla których BMI nie zawsze jest miarodajnym wskaźnikiem oceny zdrowia jest więcej i zalicza się do nich: palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, brak aktywności fizycznej, choroby wrodzone itp.

Badania ciąg dalszy

Jeśli każdy z czytelników rozumie już czym jest wskaźnik, którym posługiwali się naukowcy, możemy zacząć bardziej skomplikowaną dyskusję. Pomimo iż w wielu badaniach udało się uzyskać pozytywne korelacje pomiędzy wzrostem BMI (nadwagą i otyłością), a śmiertelnością, to nie zawsze obserwuje się odwrotny efekt. Dla przykładu, w badaniu chińskiego zespołu naukowców zauważono, że utrata masy ciała osób otyłych z cukrzycą zwiększa ryzyko śmiertelności, zamiast je zmniejszać (Chen et al., 2018). Może to być związane z utratą, w trakcie „odchudzania”, masy mięśniowej – tkanki bardzo ważnej dla utrzymania sprawności ciała oraz metabolizmu glukozy. Aby temu przeciwdziałać należy wprowadzić ćwiczenia fizyczne (trening oporowy), zadbać o odpowiednią ilość białka w diecie oraz nie przesadzać z deficytem kalorycznym. 

Ogromną wagę dla ludzkiej długowieczności, sprawności ciała i jego układów, wspiera właśnie publikacja, która stała się podstawą dzisiejszego artykułu. Według wykresu danych opublikowanych w pracy, osoby zakwalifikowane jako otyłe, ale sprawne fizycznie (FIT), były 2-2,5 razy mniej narażone na  ryzyko wcześniejszego zgonu, niż osoby szczupłe, ale nieaktywne fizycznie (UNFIT).

Aby usprawnić układ sercowo-naczyniowy, oddechowy oraz sprawność fizyczną, niezbędne będą ćwiczenia fizyczne – zarówno wysiłki cardio, o niskiej i średniej intensywności, jak treningi oporowe (siłowe).

Podsumowanie

Badania naukowców z Arizony mogą okazać się bardzo ważne dla tworzenia nowych rekomendacji odnośnie żywienia i sprawności fizycznej. Wyniki publikacji mogą też posłużyć obronie idei „body positive” o ile zachowa się inne wytyczne związane z aktywnym trybem życia.

Bibliografia

Chen, Y., Yang, X., Wang, J., Li, Y., Ying, D., & Yuan, H. (2018). Weight loss increases all-cause mortality in overweight or obese patients with diabetes: A meta-analysis. Medicine, 97(35). https://doi.org/10.1097/MD.0000000000012075

Gaesser, G. A., & Angadi, S. S. (2021). Obesity treatment: Weight loss versus increasing fitness and physical activity for reducing health risks. IScience, 24(10). https://doi.org/10.1016/J.ISCI.2021.102995